Uzmanlar okyanusların 2050’ye kadar balıktan çok plastik atık içereceğini söylüyor. Dünya üstünde plajlardaki atıkların %85’ini plastik maddeler oluşturuyor. Denizleri kirleten atıkların yarısı tek kullanımlık plastik maddeler; plastik bardaklar, geri dönüşümsüz poşetler, ambalajlar ve gün içerisinde çöpe atılan daha nicesi.
Denizler, sular ve havadaki plastik maddeler insan sağlığı üstünde tehlikeli sonuçlar doğuruyor. Yediğimiz besinden içtiğimiz suya kadar büyük risk altındayız. Avrupa ülkeleri bu sorunla nasıl mücadele ediyor? Türkiye ne durumda?
Türkiye’nin plastik poşet kararı
Okyanuslara her yıl 9 milyon ton plastik atık bırakılıyor. Türkiye’den denizlere karışan plastik atık miktarı ise senelik 50 bin tonun üstünde.
Türkiye Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Atık Yönetimi Daire Başkanlığı’nın verilerine göre her sene üretilen 31 milyon ton evsel atığın % 12’sini yani 3.7 milyon tonunu plastik atıklar oluşturuyor.
Türkiye’de kişi başı plastik tüketimi son 3 yıl içinde yaklaşık % 10 oranında artarak 90 kilogramı aştı. Türkiye’de üretilen senelik 25.8 milyon atığın % 20’sini ambalaj atıkları oluşturuyor ve plastik ambalajlarda geri dönüşüm % 20’nin üstünde.
Yılbaşından itibaren alışverişte poşetlerin ücretli hale getirilmesi atıklarla mücadeleye katkı sunuyor mu sorusu soruluyor. Çevre örgütlerinin görüşü geri dönüşüm ve yeniden kullanıma teşvik olmadan ve poşet geliri çevre koruması için değerlendirilmeden katkının sınırlı olacağı yönünde.
Poşet kullanımı % 70’e yakın oranda azaldı halk yeni uygulamaya isyan etti
Türkiye’de poşet paralı olursa: Ülke genelinde tepki manzaraları
Avrupa plastik atıklar sorununda nerde?
Her yıl Avrupalılar 25 milyon ton plastik atık üretiyor ve bunların yalnızca % 30’u geri dönüşüme gönderiliyor.
Avrupa Komisyonu 2018 Ocak ayında yeni plastik atıkla mücadele stratejisini açıkladı. Buna göre 2030’a kadar Avrupa Birliği ülkelerinde piyasada bulunan bütün plastik ambalajların geri dönüştürülebilir olması amaçlanıyor. Tek kullanımlık plastik malzeme tüketimini azaltmak ve üretimde kasıtlı mikroplastik kullanımını sınırlamak öncelikli önlemler arasında.
Okyanuslardaki plastik varlığını önlemek için de bazı adımlar atıldı. Komisyon yeni plana göre atıkların denizlere dökülmesi konusunda sınırlamalar getiriyor. Ayrıca balıkçılık için kullanılan aletlerin doğa dostu olması üstünde de duruyor.
Diğer yandan AB Komisyonu şirketlerin geri dönüşümü kârlı bir çözüm olarak değerlendirmesini istiyor. Komisyon bu alanda yapılacak yatırımları teşvik etme misyonu üstleniyor. Bunun yanında geri dönüştürülebilir ve akıllı plastik madde üretimi için 100 milyon euro ek finansal destek sağlanması hedefleniyor.
Kullanılan plastik maddelerin değerlendirilmesi hususunda AB 3 temel çözüm sunuyor: Yeniden kullanım, onarım ve geri dönüşüm. Brüksel üye ülkelere ulusal ölçekte plastik atıkları azaltmak için yurttaşlarını bilinçlendirecek sosyal sorumluluk kampanyaları yürütme rolü veriyor.
AB Komisyonu’nun plastik atıklarla mücadelede bir diğer nihai hedefiyse global ölçekli düzenlemeler yapılması için öncü olmak.
Yunanistan tek kullanımlık plastik pipetlere son veriyor
AB’den plastik ürünlere yasak hazırlığı
Plastik Poşetler
Bir Avrupa Birliği ülkesi vatandaşı senede ortalama 200 plastik poşet tüketiyor. Bu poşetlerden % 89’u yalnızca bir kez kullanılmaktadır. Avrupa’da bir senede tek kullanımlık 100 milyar plastik poşet harcanıyor.
Bu poşetler sera gazı emisyonunun ve çevre kirliliğinin belli başlı nedenlerinden.
Komisyon 2015 senesinde plastik poşet tüketimini kısıtlamak için yeni bir direktif yayınladı. Hedef, 2025 senesine kadar kişi başı senelik poşet tüketimini 40’a indirmek. Bu amaca ulaşmak için üye devletlere ek vergiler çıkarma, depozito uygulaması yürürlüğe sokma ulusal ölçekte rakamsal hedefler belirleme sorumluluğu verdi. Ocak 2018 direktifine göreyse birinci amaç 2019 senesine kadar tüketimi % 80 oranında düşürmek.
Bunun yanında poşet seçiminde çevreyi daha az kirletecek maddeleri tercih edilmesi gerekli olduğu üstünde duruluyor.
Avrupa’da plastik poşet kullanımında şimdiden önemli bir düşüş olduğunu söylemek mümkün. İnsanların % 72’si tek kullanımlık plastik poşet tüketimini azalttıklarını söylüyor.
Fransa’da temmuz 2016’dan kasada ücretli veya ücretsiz tek kullanımlık plastik poşet vermek yasak. Önerilen poşetler yeniden kullanıma müsait olmak ve en fazla 0.05 milimetre kalınlığında olmak mecburiyetinde veya kağıt olmak mecburiyetinde.
Avrupa plastikle mücadelede alınacak önlemleri fonlar ve yatırımlar ile finanse edecek. Atık yönetimiyle ilgiliyse 5.5 milyar Euro bütçe hazırlandı.